Δημόσιο και Μελέτες (άρθρο του Σπύρου Καβουνίδη)

Δημόσιο και Μελέτες
του Σπύρου Καβουνίδη*

Συζητείται έντονα τελευταίως και πρόκειται να υλοποιηθούν συντόμως μέτρα ανακούφισης συνταξιούχων, μείωση εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών κ.α. Αυτά, τουλάχιστον όσα είναι της “μιας φοράς”, βασίζονται στην διαπίστωση από πλευράς κυβερνήσεως ότι πρόκειται να υπάρξει υπερπλεόνασμα στα έσοδα του κράτους για το τρέχον έτος. Ακολουθείται δηλαδή παρεμφερής πολιτική -ενδεχομένως διευρύνεται κιόλας- με αυτή της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Η εξαγγελία αυτών των παροχών φαίνεται να αγνοεί, μεταθέτοντας στο μέλλον, τα υπαρκτά χρέη του Δημοσίου προς ιδιώτες και εταιρίες. Ειδικώτερα -ένα γεγονός που γνωρίζω σαφώς- καθυστερούν τα χρέη προς μελετητικές εταιρίες. Επίσης καθυστερούν και χρέη προς εργοληπτικές εταιρίες οι οποίες, με τη σειρά τους, παραπέμπουν στο άγνωστο μέλλον πληρωμές προς συνεργαζόμενες με αυτές μελετητικές εταιρίες (στις περιπτώσεις που η εργολαβία εμπεριέχει και μελέτες).

Συνήθως η καθυστέρηση ακολουθεί την έκδοση σχετικών τιμολογίων από τις μελετητικές εταιρίες με αποτέλεσμα αυτές (α) να χρηματοδοτούν τις μελέτες που έχουν πραγματοποιήσει και παραδώσει και (β) να πληρώνουν επιπροσθέτως τον ΦΠΑ για τα απλήρωτα τιμολόγια.

Οι καθυστερήσεις των πληρωμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα συχνά “συμβαίνουν” γιατί μελέτες ανατίθενται χωρίς, πριν την ανάθεση, να έχει εξασφαλιστεί η ύπαρξη αντίστοιχης χρηματοδότησης στην πραγματικότητα και όχι στη θεωρία. Για παράδειγμα ένα Δήμος ή μια Περιφέρεια δεν έχει στο ταμείο της και στους αντίστοιχους κωδικούς τα κονδύλια που πρόκειται να ξοδέψει και τα περιμένει από το Κράτος -είτε είναι εγκεκριμένη η δαπάνη είτε, όχι σπάνια, επιδιώκοντας εκ των υστέρων την έγκριση. Αυτό αφήνει στη διακριτική ευχέρεια του κράτους να αποφασίσει τον χρόνο χρηματοδότησης.

Βεβαίως καθυστερήσεις οφειλόμενων πληρωμών συμβαίνουν επίσης γιατί, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα εντεταλμένα όργανα του ευρύτερου δημοσίου δεν επιδεικνύουν ιδιαίτερο ζήλο στην προώθηση των σχετικών διαδικασιών. Δευτερεύον, αλλά όχι αμελητέο, πολλαπλασιάζεται η γραφειοκρατική διαδικασία γιατί η χρονική ισχύς των σχετικών εγγράφων (ενημερότητες, ποινικά μητρώα κλπ.) που αναγκαστικά υποβάλλονται μαζί με τα τιμολόγια λήγει προτού γίνει η πληρωμή. Αποτέλεσμα αυτού είναι να ακολουθεί νέος γύρος αιτήσεων και έκδοσης σχετικών εγγράφων, επιβαρύνοντας γραφειοκρατικώς τόσο το Δημόσιο όσο και τις εταιρίες.

Επειδή συζητούνται και διαφημίζονται προθέσεις για εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις, κατατίθενται προτάσεις που θα μειώσουν τις ανορθολογικές επιβαρύνσεις στις (υπαρκτές) μελετητικές εταιρίες. Πρώτα απ’ όλα οι μελέτες και οι αντίστοιχοι λογαριασμοί να ελέγχονται το πολύ εντός 15 ημερών (αυτό μπορεί να αποτελέσει και στοιχείο αξιολόγησης των αρμοδίων υπαλλήλων). Δεύτερον η πληρωμή να γίνεται εντός 15 ημερών από την κατάθεση του τιμολογίου και των συνοδευτικών εγγράφων (και αυτό μπορεί να αποτελέσει στοιχείο αξιολόγησης). Καθυστέρηση πληρωμής να συνεπάγεται αυτομάτως πληρωμή ρήτρας από τον δημόσιο φορέα. Τρίτον, τα συνοδευτικά έγγραφα (ενημερότητες κλπ.) να κατατίθενται άπαξ μαζί με το τιμολόγιο και να μην ξαναζητούνται. Τέταρτον, αναθέσεις μελετών από φορείς του ευρύτερου δημοσίου να πραγματοποιούνται μόνον εφ’ όσον έχει υλοποιηθεί η εξασφάλιση των σχετικών κονδυλίων. Πέμπτον, να καταργηθεί το παράδοξο, οφειλές που πληρώνονται προς το δημόσιο σε δόσεις να θεωρούνται πληρωτέες αμέσως με τη λήψη της αμοιβής και να καταργείται η συμφωνημένη (συχνά αυτόματα) πληρωμή σε δόσεις.

Τέλος, ειδικά για τις εταιρίες ερευνών και μελετών γεωτεχνικής μηχανικής, πρέπει να καταργηθεί αυτό το κραυγαλέα αντιφατικό που καθιερώθηκε σχετικά πρόσφατα να πρέπει (ορθώς) να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις στελέχωσης, εμπειρίας κλπ. που απαιτούνται για όλες τις μελετητικές εταιρίες και ταυτόχρονα να μπορούν οι έρευνες και μελέτες τους, σε πλείστες περιπτώσεις, να ανατίθενται χωρίς αξιολόγηση, βαθμολόγηση κλπ. μόνο επί τη βάσει οικονομικής προσφοράς ως εάν να είναι μικρές εργολαβίες.

Τις προτελευταίες δεκαετίες έγιναν σημαντικώτατα έργα υποδομής και πολλές ελληνικές μελετητικές εταιρίες που ανταποκρίθηκαν στις τεχνικές και επιστημονικές απαιτήσεις απέκτησαν προωθημένη τεχνογνωσία. Την τελευταία δεκαετία της κρίσης αρκετές δεν άντεξαν και έκλεισαν ή παραμένουν μόνον στα χαρτιά. Είναι κρίμα για τη χώρα να κινδυνεύουν να χαθούν και οι υπόλοιπες και μαζί και η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε. Πρέπει ο εκσυγχρονισμός του κράτους να δει τα πραγματικά προβλήματα και να ανταποκριθεί, όχι με χαριστικές διατάξεις αλλά με την γοργή ανταπόκριση στις υποχρεώσεις του.

* Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΔΑΦΟΣ Α.Ε.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”  στις 7/11/2019.