Η Ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ κλειδί για την έξοδο από την κρίση

29/04/2010
Η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την κρίση προϋποθέτει τον συνδυασμό μέτρων σταθεροποίησης και ανάπτυξης, καθώς και παρεμβάσεων που αφορούν τόσο τη μείωση των δαπανών, όσο και την αύξηση των δημοσιονομικών εσόδων.
Τα μέτρα, τα οποία ήδη εξήγγειλε – θεσμοθέτησε, η κυβέρνηση είναι αναντίρρητα προς την σωστή κατεύθυνση. Σίγουρα, είναι και αναγκαία. Είναι όμως και ικανά για την αντιστροφή των δημοσιονομικών δεδομένων; Σίγουρα, όχι.
Όλοι συμφωνούν ότι το «κλειδί» για την αποτελεσματική λύση του δυσεπίλυτου δημοσιονομικού προβλήματος, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την αναπτυξιακή διάσταση, είναι η αξιοποίηση των πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013. Πρόκειται για ένα σύνολο από 13 αναπτυξιακά προγράμματα με τομεακή και περιφερειακή διάσταση, συνολικού προϋπολογισμού 25,7 δισ. ευρώ και ποσοστού χρηματοδότησης από την Ε.Ε. περίπου 80%, στα οποία περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων παρεμβάσεων για την προώθηση της πραγματικής οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης της Ελλάδας. Η αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση των ανωτέρω παρεμβάσεων, αναμφισβήτητα θα καταστήσει δυνατή την ασφαλή έξοδο από την κρίση, καθώς και τη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Όμως, διανύοντας το 2010 και ενώ έχει αναλωθεί περισσότερο από το 50% του διαθέσιμου χρονικού διαστήματος εφαρμογής των παρεμβάσεων του ΕΣΠΑ 2007-2013, η διαδικασία σχεδιασμού και επιλογής των έργων και δράσεων προς υλοποίηση έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αναποτελεσματική, αφού στο σύνολο του ΕΣΠΑ έχουν επιλεγεί έργα – δράσεις που αντιστοιχούν στο 22,4% του συνολικού προϋπολογισμού, ενώ οι δαπάνες υλοποίησής τους ανέρχονται μόλις στο 9,5% του συνολικού προϋπολογισμού.
Ειδικότερα, μάλιστα, σε μια σειρά κρίσιμα και καινοτόμου χαρακτήρα επιχειρησιακά προγράμματα, με υψηλές προσδοκίες για την υλοποίηση σημαντικών αλλαγών, στους τομείς της δημόσιας διοίκησης, της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, της υγείας, της παιδείας, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, τα αποτελέσματα είναι ιδιαιτέρως απογοητευτικά.
Συγκεκριμένα, στα επιχειρησιακά προγράμματα «Διοικητική μεταρρύθμιση», «Ψηφιακή σύγκλιση», «Περιβάλλον – Αειφόρος ανάπτυξη», «Προσπελασιμότητα», «Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού» και «Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση», τα συνολικά ποσοστά προόδου είναι αντιστοίχως, μόλις 10,7% για τα επιλεγμένα έργα και 1,2% για τις δαπάνες υλοποίησης.
Η καθυστέρηση αυτή είναι προφανές ότι οφείλεται στις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος και των διαδικασιών εφαρμογής των παρεμβάσεων, δηλαδή τόσο των μηχανισμών διαχείρισης, όσο και των πολυάριθμων δικαιούχων των χρηματοδοτήσεων που αποτελούν φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα-αυτοδιοίκησης.
Οι επιχειρούμενες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο εφαρμογής του ΕΣΠΑ είναι σίγουρα προσανατολισμένες στη θετική κατεύθυνση και θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα. Όμως, δεν αρκούν για να κινητοποιήσουν το δυσκίνητο και χωρίς την απαραίτητη αυτενέργεια σύστημα εφαρμογής.
Ειδικότερα, απαιτείται η ενίσχυση των δικαιούχων, αλλά και των φορέων προγραμματισμού, από έμπειρους και κατάλληλα εξειδικευμένους φορείς του ιδιωτικού τομέα, ώστε να σχεδιάσουν και να ωριμάσουν, με γρήγορο και αποδοτικό τρόπο, τα έργα και δράσεις που θα υλοποιηθούν και – παράλληλα – να διασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων και επιπτώσεων από την παραγωγική λειτουργία των έργων αυτών.
Η υποστήριξη αυτή, η οποία θα αφορά την προετοιμασία – σχεδιασμό έργων και δράσεων, τόσο επιχειρησιακού / οργανωτικού χαρακτήρα (άϋλες δράσεις), όσο και τεχνικού αντικειμένου (έργα υποδομής), είναι δυνατόν να επιταχυνθεί με την αξιοποίηση της τεχνικής βοήθειας και άλλους πόρους των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, που μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα (π.χ. το επιχειρησιακό πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας, το οποίο ενώ θα έπρεπε να είχε ενεργοποιηθεί κατά προτεραιότητα, παρουσιάζει δαπάνες υλοποίησης μόλις 5,9% επί του συνολικού προϋπολογισμού του).
Η αναγκαιότητα είναι αδιαμφισβήτητη, οι πόροι υπάρχουν και οι διαδικασίες είναι γνωστές. Εκκρεμεί η απαραίτητη πολιτική απόφαση. Και δεν πρέπει να καθυστερήσει άλλο!